ISSN: 1693-6 930                                                  ¢    125     Peran c a nga n  Earth Lea ka ge Circuit Bra k er  Den gan S ensiti v itas… (Pan dun g Sarun gallo PERANCANGAN  EARTH LEAKAGE CI RCUIT BREAKER   DENGAN SENSIVITAS 20 MA      Pandung Sa rungallo, Ad elhard Beni Rehiar Ju r u san Te knik Un ive r sita s Nege ri  Papua   Jl. Gunun g Sa lju  Am ban , Mano kwa r i, Papua   em ail: psaru n gallo @yaho o.com ,   ab_ r e h i a r a@ yaho o.co     A b st r a ct    Ele c tr ics cu rr en can  flo w  ou to  the  g r ound  b y   using  a  hu m a n  body.  Th is e l e c tric  cu rr en will be   dang erou to   the  hu m a n  when  i t  exceed  20mA.  A ve ry sen s i t ive   ea rth lea k age  circui b r ea ke r ( E L C B) is  needed   to  a n ticipate  the  lea k y cu rr en t but m o st  o f  EL CB can   on ly  be   foun d in   th e  m a r k et  wi th  s e nsi t ivi t as  3 0 m A   or   bi g g e r .  T h is resea r ch  is succee to   de sign an EL CB with  se nsi t ivi t y  2 0 m A.   C har a c t e r i s t ic   o f  an EL CB is very in fluen ced by  th e cu rr en t tr an sfo r me r   ch ar ac t e r i s t ic a n d  t h r e l a y  whic h  ar e  us e d   Key w ord leaky cu rr ent, curren t  tr an sfo r me r,  Ea r t h   Lea kage  Circu i Br e a ke r     Abs t rak  Ar u s  listrik dapa t m e n g a lir me lalui tubuh  manu sia   ke  tanah  tanpa  me la lu i kawa ne tr a l   dan   a r u s   bo co r in i dapat m e m b a haya k an  kese la matan  m anu sia   b i la  m e leb i h i   20mA.  Sa kla r  a r u s   bo co r yang  sanga t sen s itif d i pe rlu k an   un tuk mengantisipa s a r u s   bo co r te r s e b u t   na m u n  sakla r   a r u s  bo co r han ya  dapa t dipe r o leh  d i  pa sa r a n  dengan   sen s itivitas  30 m A  a t au  leb i h.  Pene litia n   telah  be r h a s il  me r a n c ang   sa kla r  a r u s  bo co yang  d engan  sen s itivita s   sa m p a i  20mA.   K a r a kt er i s tik  sak l ar   ar us b o c o r  s a n g a t   di te n t uk a n  ol e h  k a r a kt er is t i k tr a n s f o r m at or  ar us  d a n  r e l a i   yang  d i guna kan .     Kata kunci:  ar us   b o c or ,   tr a n s f or m a t o r  ar us s a kl ar  a r us  bo c o r .       1 .    PENDAHULUAN   Tra n sf or m a s i     da l a m     pe r adaba n     t e kn ol og i    di m u l a i   de n g an  d i t e m u k a n n y a   b a t e r a i    ol e h    Al e x ander  V o l t a  p ada  tahun    18 0 0  M  [ 1 ] ,    sej a k s a at    i t u  p e rk em b a ngan      ke l i s t r i ka n     te r u s      m eng a l a m i     ke m a j u a n    Sa m p ai     saat     in i ,      l i s t r i k  m e r u pa kan  b e n t u k   e n e r g i    ya n g  s a n g a t    po p u l e r .  H a l    in i    di ka re n a ka n    li s t r i k    m e m i l i k i  beb e r ap a     k e l ebi ha n ,     an ta r a     la i n     me r u p a k a n      e n er gi     ya ng     d apa t     de n gan     m udah  d i sa l u r k a n    pad a   pengguna , d a l a m  pengg u n a a n n y a   lis t r ik   ti d a k   m enim b u l k a n p e n c e m a r a n   l i ng k u ng a n   se r t a   m uda h   d i ko n v e r s i kan   me n j a d i   be sa r a n   e n er gi   lain.  Di sam p i n g    ke l e b i ha n    y a n g  di m i l i ki , l i st rik    seb aga i    sa l a h    sa t u    ben t u k    en er gi   m e m butu h ka n   pe n y al ur a n  u n t u k  sa m pai   ke   t u j uan .   Da l a m   pen y a l u r a n n y a   e n er gi   lis t r i k ,   di b u t u h k an   p e r a l a ta n - pe r a l a tan p e n g a m a n   un tu k m e n c e g ah h u b u n g   si n g k a t, s a m b aran   p e t i r ,   dan  ar us   boco r    . Bah a y a  l i st ri k y a ng    se ri n g  t e rj ad d a l a m    k e h i dupan    ma n u s i a     an t a r a    la in    ke b a k a r a n    aki b a t     h u bung    si ngka t ,  k e r u s a k a j a r i n g a n   tu b u h   b a hk an   dapat m e n y eba b k a n   kem a ti a n   aki b at t e r s e n g a t   l i st r i k. P e r a l a t a n -   per al a t an   st an da r y a n g  se r i n g   d i gun a k an  s epe rt i   mi n i   ci rcu i t b r ea ke r (MC B ),   seke ri ng d a n   ka wa t    t a nah    t e rn y a t a  t i dak se l a l u   dapa t   m e n g h i n d a r k a n m anu s i da ri    b a h a y a - baha y a   te rs eb u t   di  ata s .   A r us bo co dapat  te rj a d i    kar e na    m e ng a l i r ny a    ar us  d a r i    kaw a t f a sa    ke t anah  t a n pa  m e la lu i    ka wat    ne t r a l  y a n g    di ak i b at k a n    ka re n a    adan y a  keb o co ra n    is o l a s i    at au  k a r e n a    ad m a n u s i a / h e wa n  y a ng  te r s enga l i st r i k.  A k i b at    utam a  d a ri    gang g uan    ar u s    ya n g    m e la lu i    ko n d u k t o a t au  a l at  l a i n  y ang  ti da k di h a r ap kan    un tu k m e n e ri m a    a r u s  ada lah    pen i n g k a t an    su h u  y ang   ti d a k     no r m a l . S uhu   y ang   te r l al u  ti n g g i   in i   dapa t m e n y ebab ka n     ke ru sa kan   p ada  kabe l   at a u   ba h k an   pe rci k an   ap i   pada   m a t e r i al , l a l u  t e r b ak ar A l i r an ar us  m e r u s a k d u a   f u n g si   tu b u h    ya n g    vi t a l   y a i t u  p e r n af as a n   da n    d e t a k  j ant ung .   Ma n u s i a  y a n g  t e r s en g a t ar us   li s t r i k   m e m ili k i   t i n g k a t  k e t a ha na n   y a n g  be r beda - b e d t e r u t a m a   Evaluation Warning : The document was created with Spire.PDF for Python.