ISSN: 1693-6
930
35
Kesesuai
an
Metode Fuzzy Auto-R
egressi
ve untuk M
odel Cura
h Hujan .... (Muham
m
ad Rusdi)
KESESUAIAN METODE
FUZZY AUTO-REGRESSIVE
UNTUK MODEL CURAH HUJAN DI INDONESI
A
Muhammad Rusdi
Politekni
k Ne
geri Me
dan
Jln. Almamat
e
r No. 1 Kam
pus
USU Me
dan, Telp. 08
1260
3990
1
E-mail :
m_ru
sdi2
004
@yah
oo.com
;
A
b
st
r
a
ct
Rain i
s
o
ne
of the attenu
ation facto
r
s
in
ve
ry
high f
r
equ
en
cy
ra
d
i
o wa
ve. Atte
nuation
cau
s
e
d
by
rainfall gi
ve
s a big im
p
a
ct in
com
m
unication system
s, esp
e
ciall
y
wi
rel
e
ss
com
m
unicati
on system
s
at m
illi
m
e
ter-wave. Thi
s
pa
per seeks to apply the
fuzzy auto-regressi
ve
m
odel (fuzzy
AR) for rainfa
ll in Indone
si
a. In this
stud
y, firstly the
rainfall is m
easured, followed
by getting th
e fuzzy vari
able
s
for ea
ch e
v
ent
of rainfall m
easurem
ents. T
h
irdl
y, the fuzzy
vari
able
s
ba
sed on the tim
i
ng of the rai
n
to get a
fuzzy tim
e
se
rie
s
is
set, and f
ourth
step is
the
fuzzy tim
e
se
ries m
odelin
g
as a fu
zzy A
R
(2
)
pro
c
e
s
s
.
The fifth is
es
timating the
matrix
of model
param
eter, a
nd the la
st step is
sim
u
lating the ge
neration of rainf
a
ll usin
g fuzzy AR(2) m
o
d
e
l.
The
re
sults o
b
tained
from
the ge
neratio
n of
si
m
u
late
d rainfall
with
Fu
zzy A
R
(2) sh
ows
a
go
od
agre
e
m
ent wi
th the actual
m
easurem
ent result
s.
Key
w
ords :
rainfall, fuzzy
vari
able, fuzzy auto-re
gre
s
sive (fu
z
zy AR)
A
b
st
r
a
k
Huja
n m
e
rup
a
ka
n salah
satu pen
ye
ba
b terja
d
in
ya redam
an terh
adap
gelom
b
ang
radio
pada
fre
k
ue
nsi
ya
ng
sa
ngat ting
gi.
Red
a
m
an ya
ng
yan
g
dia
k
ibat
kan
ole
h
cura
h h
u
j
an
m
e
m
berikan
peng
aru
h
yang
san
gat
besar di
dal
am
sistem
kom
unikasi t
e
rutam
a
si
st
em
kom
unikasi
ni
rka
bel
pad
a
gelom
bang
m
ilim
eter. Pada m
a
kala
h ini
,
fuzzy a
u
to-regre
s
sive (fu
z
zy
AR)
untu
k
p
e
m
odelan
cu
rah h
u
jan
di I
ndon
esi
a
. Me
tode
yan
g
di
guna
ka
n d
a
la
m
penelitian
ini
adala
h
perta
m
a
m
e
laku
ka
n peng
uku
r
a
n
curah huj
a
n
, kedu
a m
endap
atka
n variab
el fuzzy dari
setiap kejadi
an cu
rah huj
an hasil p
e
n
gukura
n
, keti
ga m
enyu
s
u
n
vari
abel fu
zzy be
rda
s
a
r
kan
wa
ktu terja
d
i
n
ya
huja
n
u
n
tuk m
enda
p
a
tkan
deret wa
ktu fuzzy, keem
pat m
e
m
odelka
n d
e
ret
wa
ktu fuzzy
terse
but seb
agai p
r
o
s
e
s
fuzzy A
R
(2
),
kelim
a m
engestim
a
si m
a
triks pa
ram
e
ter
m
odel terse
b
u
t, dan tera
khir m
e
laku
kan sim
u
lasi
pem
bang
kita
n curah huj
a
n
deng
an m
ode
l
fuzzy AR(2
). Dari
pem
ba
hasan dip
e
ro
leh
ba
hwa h
a
sil
p
e
m
ban
gkitan cu
rah
hujan deng
an
sim
u
lasi fuzzy AR(2) m
e
n
dekati hasil p
engu
ku
ran
ya
ng se
ben
arn
y
a.
Kata kunci
:
cur
ah huj
an,
vari
able f
u
zz
y
,
f
u
zzy a
u
t
o
-
r
egre
s
siv
e
(f
u
z
z
y
A
R
)
1. PEN
D
AHULU
AN
Red
a
man ya
ng dia
k
ibat
ka
n oleh
cu
rah
hujan
m
e
mbe
r
ika
n
pe
nga
ruh yang
san
g
a
t besar
di dalam
si
stem ko
muni
ka
si teruta
ma sistem
komu
ni
ka
si nirka
bel
pada g
e
lom
bang milim
eter
(10
-
40
GHz).
Untu
k si
ste
m
kom
uni
kasi nirkabel
gel
omban
g mili
meter, fadin
g
yang dia
k
iba
t
kan
oleh h
u
jan
cuku
p be
sa
r d
an da
pat m
e
ngurangi
kea
ndala
n
si
ste
m
. Indone
sia
yang m
e
ru
p
a
ka
n
nega
ra tro
p
is denga
n inte
nsita
s
cu
rah
hujan yan
g
tinggi tentunya
akan
san
gat
mera
sa
kan
efek
reda
man
cu
rah huj
an te
rseb
ut teruta
ma untu
k
pe
ngemb
ang
an
si
stem
kom
unikasi
nirka
bel
gelomb
ang
m
ilimeter. Seba
gai ilu
stra
si, sistem
ko
mu
ni
ka
si radio
pa
da fre
k
u
ensi
30 G
H
z
melal
u
i
lintasa
n ra
dio sep
anja
n
g
5 km saja
di Surab
a
ya dapat me
ngalami
red
a
m
an huj
an
yang
mencapai 8
0
dB, ekivalen
deng
an pele
m
ahan d
a
ya atau fading
sampai 10
-8
kali [1]
.
Terd
apat be
b
e
rap
a
cara
u
n
tuk me
ngata
s
i pe
rma
s
ala
han
anti
-
fadin
g
terha
dap
re
daman
hujan yaitu
mengg
una
ka
n tekni
k
dive
rsita
s
sel ata
upun m
odul
a
s
i ad
aptif [2]. Salah satu
cara
untuk me
nguj
i teknik-teknik terseb
ut adal
ah den
gan m
ensim
ula
s
ika
n
sistem
kom
unikasi ni
rkab
el
gelomb
ang
milimeter ya
ng mene
ra
p
k
an te
kni
k
tersebut dal
a
m
kondi
si h
u
jan. Untu
k itu
diperl
u
kan pe
modela
n
stati
s
tik da
ri cu
ra
h
hujan u
n
tuk mengem
ula
s
i tingkah la
ku
hujan.
Evaluation Warning : The document was created with Spire.PDF for Python.
ISSN: 1
693-693
0
TELKOM
NIKA
Vol. 8, No. 1, April 2010 : 35 - 40
36
Telah
banya
k
dila
ku
kan
pe
nelitian te
nta
ng p
e
mo
d
e
la
n stati
s
tik
cu
rah h
u
jan. Sal
ah
satu
hasil
pe
nting
menyatakan
bah
wa i
n
ten
s
i
t
as ata
u
cu
ra
h huj
an
(mm/j
a
m)
dan
re
da
man h
u
jan
(d
B)
dapat dide
skripsi
k
a
n
seb
a
gai
vari
abel aca
k
ber
distribusi l
ogn
ormal [3]. Mod
e
l yang
be
rb
asi
s
pada
proses
auto-reg
r
e
ssi
ve
(AR) m
e
n
gasumsi
ka
n
kon
d
isi
huja
n
yang
sta
s
ion
e
r p
ada
hal
h
u
jan
meru
pa
kan
p
r
oses yang ti
dak
sta
s
ion
e
r [4,5].
Penelitian lain
nya te
lah mem
odel
kan
cu
ra
h huj
an
seb
agai pro
s
es
au
to
-r
e
g
re
ss
ive
mo
v
i
ng
-
a
v
e
r
a
ge
(A
RMA) [6]. Dalam mo
del
ini cu
ra
h huj
an
diasumsi
ka
n seb
agai p
r
o
s
es yang
stasi
oner d
an be
rdistrib
usi lo
gn
ormal.
Pada ma
kal
ah ini akan
diperken
a
lkan pemo
del
an cu
rah h
u
jan de
ngan
fuzzy
autore
g
ressi
v
e
(fuzzy AR).
Setiap kejadi
an cu
rah h
u
ja
n
dimodel
ka
n
seba
gai vari
abel fuzzy. Bila
variabel
fuzzy ini diurutkan berdasarkan wakt
u, maka akan
m
e
mbent
uk deret waktu
dengan
data fuzzy da
n dise
but seb
agai fuzzy
time s
e
ries
. Deret waktu fu
zzy da
ri cura
h hujan i
n
i yang
aka
n
dimo
del
kan
se
bag
ai pro
s
e
s
fuzzy
AR. Pengu
kuran
cu
ra
h h
u
jan dila
ku
ka
n di ling
k
un
g
an
kamp
us ITS
Sukolilo Su
ra
baya den
gan
mengg
una
ka
n alat
disd
ro
m
e
ter
optik
[2,7].
2. METODE PENELITIAN
2.1. Penguk
uran Cu
rah
Hujan
Pengu
ku
ran
curah h
u
jan
dilakukan di l
i
ngkung
an ka
mpus ITS Su
rabaya
pad
a
perio
de
Jan
uari
-
Ma
re
t 2007.
Siste
m
pe
ngu
ku
ra
n de
nga
n
di
sdrom
e
ter
ini dapat dilihat pada
Ga
mba
r
1
[2,7]. Dari h
a
sil pe
ngu
ku
ran, ternyata
curah huj
an
dapat di
kelo
mpokka
n ma
njadi du
a, yaitu
curah huj
an d
i
bawa
h
dan
sama
deng
an
atau lebih be
sar
25 mm/h
yang masi
ng
-masin
g diseb
u
t
curah huj
an statis
(stratiform
)
dan konve
k
tif
(co
n
v
e
cti
v
e)
[8].
Gamba
r
1. Sistem pen
gu
kuran
cu
rah h
u
jan de
ngan
disd
rom
e
ter
2.2. Penentuan Variabel
Fuzzy
Dari Curah
Hujan
Lang
ka
h-la
ng
kah me
mpe
r
o
l
eh variab
el fuzzy cu
rah h
u
jan dila
ku
ka
n seb
agai b
e
rikut:
a.
Fuzzifika
s
i, yaitu memeta
kan cu
rah h
u
ja
n terhad
ap fu
ngsi
kea
ngg
o
t
aannya seba
gai beri
k
ut:
Memba
g
i sa
mpel tiap kej
adian d
a
lam
sepul
uh int
e
rval mulai i
n
tensita
s
curah huja
n
terke
c
il samp
ai yang terbe
s
ar d
an me
nyusu
nnya dal
a
m
kurva hi
sto
g
ram.
Memeta
kan
curah
huja
n
te
rhad
ap
deraj
at kea
ngg
ota
annya. Curah
hujan
yang
memiliki
freku
e
n
s
i pali
ng be
sar m
e
miliki de
rajat
kean
ggota
a
n
(µ
x
) sama
deng
an satu (1), da
n
selai
n
itu sam
a
deng
an nol
(0).
b.
Dis
k
rit
i
sa
si-
α
,
yaitu deng
an cara
me
mbagi
ku
rva
histog
ram
curah h
u
jan
yang telah
difuzzifika
s
i kedalam
n
lev
e
l yang sam
a
besa
r
.
c.
Dis
k
rit
i
sa
si-
l
α
r
α
yaitu d
eng
an
cara m
e
n
c
ari
titik
koo
r
dinat x p
ada
kurva
yang
b
e
rpoto
nga
n
deng
an ga
ris
pada ma
sin
g
-masin
g level
α
.
Contoh fuzzifikas
i, disk
r
i
tisas
i
-
α
, da
n diskritisasi
-
l
α
r
α
d
enga
n
n
= 5
dapat dilihat
pada G
a
mba
r
2.
Evaluation Warning : The document was created with Spire.PDF for Python.
TELKOMNI
KA
ISSN:
1693-6930
■
Kesesuai
an
Metode Fuzzy Auto-R
egressi
ve untuk M
odel Cura
h Hujan .... (Muham
m
ad Rusdi)
37
0
50
100
150
200
250
0
2
4
6
8
10
12
I
ndek
s
S
a
m
pel
I
n
t
ens
i
t
as
C
u
r
ah H
uj
an (
m
m/
h
)
K
u
r
v
a
I
n
t
ens
i
t
as
C
u
r
ah H
u
j
an,
01 F
eb
0
7
2
Kurva Ha
sil Pengu
ku
ran
Curah
Huja
n
0
2
4
6
8
10
12
0
10
20
30
40
50
60
70
80
I
n
t
ens
i
t
a
s
C
u
r
ah
H
u
j
a
n (
m
m
/
h)
Fr
e
k
uens
i
K
u
r
v
a H
i
s
t
ogr
am
C
u
r
ah H
u
j
an,
01 Feb 07
2
Kurva Hi
stogram Cu
rah
Hu
jan Ha
sil Fu
zzifika
s
i
0
2
4
6
8
10
12
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1
0,
7
5
0,
50
0,
2
5
1
0
2
0,
2
5
3
0,
5
0
4
0,
7
5
5
1
Dis
k
rit
i
sa
si-
α
dan
Di
skritisa
si-
l
α
r
α
Gambar 2. F
u
zzifikasi, diskritisasi
-
α
, da
n diskritisasi
-l
α
r
α
da
ri cu
ra
h hujan d
eng
an
n
= 5
2.3. Dere
t Waktu Fu
zz
y
d
a
ri Curah
Hu
jan
Setiap
keja
di
an
cu
rah h
u
j
an diuba
h m
enjadi vari
ab
el fuzzy. Bila variabel fu
zzy ini
disu
su
n be
rd
asa
r
kan
wa
kt
u
τ
akan m
e
mbentu
k
d
e
ret wa
ktu d
e
n
gan d
a
ta fu
zzy atau
dise
bu
t
deret waktu f
u
zzy
(f
uz
zy t
i
m
e
serie
s
)
. Jumlah selu
ru
h variabel fu
zzy dari kejadi
an cu
rah h
u
j
a
n
berju
mlah
92
kej
adia
n
d
a
n
dib
agi
atas dua
kelomp
ok, yaitu
stat
is
(stratiform
)
dan
konve
k
tif
(
c
on
ve
c
t
iv
e)
Gamba
r
3 da
n 4 meru
pa
ka
n grafik d
ua kelompo
k
de
re
t waktu fuzzy.
2.4.
Model Fuzz
y
AR Cur
a
h Hujan
Setelah men
dapat
kan de
ret waktu fuzzy denga
n curah h
u
jan sebag
ai varia
bel fuzzy,
kemu
dian me
model
kan
n
ya
sebag
ai pro
s
es fuzzy AR. Untu
k kelo
m
pok pe
rtama
dipilih ord
e
p
=
1
dan u
n
tuk kelompo
k
ke
d
ua dipili
h o
r
de p
=
2. Se
h
i
ngga
pe
rsa
m
aan
model
fuzzy AR
u
n
tuk
kelom
p
o
k
1 d
an 2 adal
ah:
(1)
deng
an
x
adal
ah variab
el fuzzy cura
h huj
an ha
sil peng
uku
r
an.
adala
h
variabel fu
zzy white
noise pad
a titik wa
ktu
τ
.
2.5. Estimasi Matriks Par
a
meter
Es
timas
i
matrik
parameter
A
j
dilaku
kan be
rda
s
a
r
kan p
e
rsam
aan Yule
-Walke
r [9],
sep
e
rti dibe
ri
kan p
ada p
e
rsama
an (2).
01
1
12
10
2
()
(
)
(
)
,
()
(
)
(
)
lr
x
l
r
x
lr
x
lr
x
l
r
x
l
r
x
RR
R
AA
RR
R
(2)
Evaluation Warning : The document was created with Spire.PDF for Python.
ISSN: 1
693-693
0
TELKOM
NIKA
Vol. 8, No. 1, April 2010 : 35 - 40
38
Den
gan diketahuinya matriks pa
ramete
r
A
j
yang tel
ah die
s
tima
si
, maka va
ria
bel fuzzy
whi
t
e
noise
pada titik wa
ktu
τ
did
apatkan mela
lui persam
a
a
n
beri
k
ut [9]:
(3)
-5
0
5
10
15
20
25
30
0
10
20
30
40
50
60
0
0.
5
1
x
=
C
u
r
ah H
u
j
a
n
G
R
AF
IK D
E
R
E
T
W
AKT
U
F
U
Z
Z
Y
KE
L
O
M
P
O
K
1
y
=
E
v
ent
z
=
D
e
r
a
j
a
t
K
e
ang
got
aa
n
Gamba
r
3. Deret Waktu F
u
zzy Kelomp
ok
Stratiform
-1
0
0
0
10
0
20
0
30
0
40
0
50
0
0
10
20
30
40
0
0.
5
1
x =
C
u
r
a
h
H
u
j
a
n
G
R
AF
IK D
E
R
E
T
W
AKT
U
F
U
Z
Z
Y KE
L
O
M
P
O
K
2
y =
E
v
e
n
t
z
=
D
e
r
a
j
a
t
K
ean
ggo
t
a
an
Gambar 4. Deret wak
t
u fuz
z
y
kelompok
k
onvek
tif
2.6. Simulasi Model Fuzzy
AR
Simulasi pembangkitan
variabel fuzzy cura
h hujan dengan fuzzy
AR(2) di
lakukan
se
cara re
ku
rsif berda
sa
rka
n
persam
aan
(4).
(4)
deng
an
0
untuk
1
= ,
1
,
2
unt
uk
1
u
u
u
xn
u
xn
u
Reali
s
a
s
i vari
abel fuzzy wh
ite noise
berdasarkan p
e
rsama
an:
(5)
1
A
dan
2
A
adalah m
a
triks pa
ram
e
ter yang sudah di
estim
a
si.
x
adalah v
a
riab
el fuzzy cura
h
hujan p
ada titik wa
ktu
τ
.
2.7. Pengujian Distribu
si Curah
Hujan
Hasil Simulasi
Dari
pe
nelitian sebel
um
nya menyat
aka
n
ba
hwa
cu
rah
huja
n
memili
ki
distrib
u
si
logno
rmal [3,
4
,5,6]. Untuk itu perlu di
uji distrib
u
si
curah huj
an
hasil
simula
si fuzzy AR(2
),
apa
kah mem
iliki distri
bu
si
lognorm
a
l ju
ga. Pengujia
n distrib
u
si
curah h
u
jan di
laku
ka
n deng
an
mengg
una
ka
n
Kolm
ogoro
v
-Sm
i
rno
v
G
oodn
ess-of-fit tes
(KS-te
s). KS-tes di
guna
ka
n unt
uk
menguji a
n
tara fungsi di
stri
busi hi
pote
s
is denga
n f
ung
si distri
bu
si e
m
piri
s dari h
a
s
il pen
gu
kura
n.
3. H
A
S
IL DAN
PEMB
AHASA
N
Perba
nding
a
n
vari
abel
fuzzy curah
hujan
anta
r
a
ha
sil
peng
uku
r
an
d
eng
an h
a
si
l
simula
si fu
zzy AR(2)
dap
a
t
dilihat pada
gamba
r 5 u
n
tuk
kelom
p
o
k
stratiform da
n ko
nvektif. Dan
perb
andi
nga
n
dist
ribu
si
cu
rah
huja
n
a
n
t
ara
hasil
pe
ngu
kuran
da
n ha
sil
simul
a
si fu
zzy AR(2)
untuk
kelom
p
ok st
ratiform
dan konve
k
tif dapat dili
hat
pada G
a
mba
r
6. Untuk pe
n
gujian di
strib
u
si
Evaluation Warning : The document was created with Spire.PDF for Python.
TELKOMNI
KA
ISSN:
1693-6930
■
Kesesuai
an
Metode Fuzzy Auto-R
egressi
ve untuk M
odel Cura
h Hujan .... (Muham
m
ad Rusdi)
39
curah huj
an d
ilaku
ka
n den
gan men
ggu
n
a
ka
n
Kolm
ogoro
v
-Sm
i
rno
v
Goodn
ess-of-fit tes
(KS-tes
)
.
Pengujia
n di
laku
ka
n untu
k
sel
u
ru
h kejadia
n
cu
ra
h hujan tan
pa membe
d
a
ka
n kelo
mp
ok
stratiform ata
u
konve
k
tif. Pada Uji KS-te
s ini akan diuj
i pada ting
kat
99%.
0
1
2
3
4
5
6
7
0
0.
1
0.
2
0.
3
0.
4
0.
5
0.
6
0.
7
0.
8
0.
9
1
D
e
r
a
j
a
t
K
eanggot
aan
I
n
t
ens
i
t
as
C
u
r
a
h H
u
j
an (
m
m
/
h)
V
a
r
i
abe
l
Fuz
z
y
p
engu
k
u
r
a
n
V
a
r
i
abe
l
Fuz
z
y
A
R
(
2
)
(a). Stati
f
orm
-5
0
0
50
100
15
0
200
0
0.
1
0.
2
0.
3
0.
4
0.
5
0.
6
0.
7
0.
8
0.
9
1
D
e
r
a
j
a
t
K
eanggot
aan
I
n
t
ens
i
t
as
C
u
r
a
h
H
u
j
a
n
(
m
m
/
h)
V
a
r
i
abel
F
u
z
z
y
peng
uk
u
r
an
V
a
r
i
abel
F
u
z
z
y
A
R
(
2
)
(b) Konfektif
Gambar 5. Perbandingan
vari
abel fuzzy
pengukuran
dengan hasil
simulasi fuzzy AR(2) untuk
kelom
p
o
k
stratiform dan
konfektif
0
5
10
15
20
25
10
0
10
1
10
2
CDF
R
m
a
x
R
m
ax
(
m
m
/
hr
)
CD
F
(
%
)
R
m
ax
p
engu
k
u
r
a
n
R
m
a
x
s
i
m
u
l
a
si
f
u
zz
y A
R
(
2
)
(a). Stati
f
orm
0
50
100
15
0
20
0
25
0
300
35
0
40
0
450
500
10
0
10
1
10
2
CDF
R
m
a
x
R
m
ax
(
m
m
/
hr
)
CD
F
(
%
)
R
m
ax
pe
nguk
ur
an
R
m
a
x
si
m
u
l
a
si
f
u
zzy
A
R
(
1
)
(b). Konfektif
Gamba
r
6. Perba
ndin
gan
kurva fun
g
si
distrib
u
si
kom
u
latif hasil pe
ngu
kuran de
n
gan ha
sil
simulasi fuzzy AR(2) untuk kelo
mpok stratiform
dan konfektif
0
50
10
0
15
0
200
250
300
350
400
450
0.
1
0.
2
0.
3
0.
4
0.
5
0.
6
0.
7
0.
8
0.
9
1
1.
1
C
u
r
ah huj
a
n
(
m
m
/
j
a
m
)
P
r
obab
i
l
i
t
as
[
c
ur
ah huj
a
n
<
abs
i
s
]
(
%
)
hi
pot
es
i
s
em
pi
r
i
s
K
S
-
ba
nd1
K
S
-
ba
nd2
(a) Cu
rah hujan
hasil pengukuran
0
50
10
0
15
0
200
25
0
30
0
35
0
400
45
0
0.
1
0.
2
0.
3
0.
4
0.
5
0.
6
0.
7
0.
8
0.
9
1
1.
1
C
u
r
a
h
h
u
j
a
n
(
mm/
j
a
m)
P
r
obab
i
l
i
t
as
[
c
ur
ah huj
a
n
<
abs
i
s
]
(
%
)
hi
p
o
t
e
s
i
s
em
pi
r
i
s
K
S
-
b
and
1
K
S
-
b
and
2
(b). Hasil simulasi fuzzy
AR[1]
Gamba
r
7. Hasil Peng
ujia
n KS-tes untu
k
ha
sil pen
gu
kuran da
n si
mulasi fu
zzy
AR(2
)
Evaluation Warning : The document was created with Spire.PDF for Python.
ISSN: 1
693-693
0
TELKOM
NIKA
Vol. 8, No. 1, April 2010 : 35 - 40
40
Gamba
r
7.a
menunj
ukka
n
distrib
u
si hi
p
o
tesi
s, empiri
s, dan
confid
ence ban
d
un
tuk ha
sil
peng
ukura
n
. Pada KS-tes
ini aka
n
dian
alisa b
e
rdasa
r
ka
n
confide
n
c
e ba
nd
, bila
fungsi di
stri
b
u
si
bera
da dal
a
m
confid
en
ce
band
, ma
ka
hipotesi
s
nol
diterima. Un
tuk tingkat kepercaya
an
99%
pada
probabil
i
tas inten
s
ita
s
hujan
kura
n
g
da
ri 0,
8
0
1
7
dan
proba
b
ilitas di
atas
0,9734
dist
rib
u
si
empiri
s dite
ri
ma atau
sam
a
den
gan di
st
ribu
si hi
p
o
tesis. Oleh
ka
re
na itu dap
at dikata
ka
n ba
hwa
prob
abilita
s
curah hujan
hasil
pen
gu
kuran di
ba
wah
0,801
7
dan di
ata
s
0,9734
me
miliki
distrib
u
si
log
norm
a
l. Ga
m
bar 7.b m
e
n
unj
u
k
kan dist
ribu
si
hi
pote
s
is, empi
ris, dan
co
nfiden
ce
band
untu
k
ha
sil p
e
mb
ang
kitan
sim
u
lasi
fuzzy
AR(2
). Pad
a
KS-tes ini
akan
dian
a
lisa
b
e
r
da
sa
rk
an
confid
en
ce b
and
, bila fun
g
si di
stribu
si
berada d
a
l
a
m
confid
en
ce ba
nd
, mak
a
hipote
s
is n
o
l
diterima. Pa
da Gam
bar
7 ini terlihat
bah
wa di
strib
u
si em
piri
s b
e
rad
a
di dal
am
confid
en
ce b
and
, ma
ka
di
stribu
si
empi
ris dite
rima
at
au
sama
de
n
gan
distri
bu
si
hipote
s
i
s
. M
a
ka
se
cara umu
m
dapat dikataka
n bah
wa prob
abilita
s
cu
rah h
u
ja
n hasil pe
mb
ang
kitan sim
u
lasi
fuzzy AR(2
) b
e
rdi
s
trib
usi lo
gnormal.
4. SIMPU
L
AN
Pemodel
an curah h
u
jan d
enga
n fuzzy AR diawali denga
n meng
ubah
setiap
keja
dian
curah huj
an hasil pe
ngu
kuran me
njadi
variabel fuzzy, kemudi
a
n
selu
ruh va
riabel fu
zzy ini
disu
su
n
ked
a
lam b
entu
k
deret wakt
u yang
di
se
but de
nga
n
deret wakt
u fuzzy. Un
tuk
menda
patkan
deret wa
kt
u yang men
dekati stas
i
o
ner, ma
ka d
e
ret wa
ktu
dibagi ata
s
dua
kelom
p
o
k
. Kedua
kelom
p
ok de
ret wa
ktu fuzzy ini kemudia
n
dim
odel
kan de
ng
an pro
s
e
s
fu
zzy
AR(2
). Pen
g
u
jian
distri
bu
si
curah
huja
n
dila
ku
kan
d
enga
n me
ng
guna
ka
n Kol
m
ogo
rov-Smi
r
nov
Good
ne
ss-of-fit tes (KS-tes).
Dari
ha
sil pem
baha
san di
pe
role
h bah
wa
cu
rah h
u
jan h
a
sil
peng
ukura
n
memiliki di
stribusi lo
gno
rm
al dan curah
hujan ha
sil
pemba
ng
kita
n simula
si fu
zzy
AR(2
) juga
memiliki di
stribusi lo
gno
rmal. Ini membukti
kan b
a
h
w
a ha
sil sim
u
lasi fu
zzy A
R
(2
)
mende
kati ha
sil pen
gu
kura
n yang se
ben
arnya.
DAF
TA
R PU
STAK
A
[1].
Salehudi
n M,
Han
anta
s
en
a B, Wijdem
an L.
Ka Ba
nd Lin
e
-of
-
Sight Ra
dio P
r
opa
gation
Expe
rim
ent in Sura
ba
ya
Indone
sia
. 5
th
Ka-Band Utilization C
onference. Taormina.
1999:1
61-16
5.
[2].
Hen
d
ra
ntoro G, Mauludiya
nto A, Hand
ayani P.
A
Measurem
ent System
for Space
-
Tim
e
Variation
of
Rai
n
fall R
a
te an
d Mil
lim
eter-Wa
ve
Specifi
c
A
ttenuation in
Indon
esia
.
Proceedi
ng
s of Asia-Pa
c
ific Micro
w
av
e Confe
r
en
ce. Yokoh
a
ma.
2
006:1-4.
[3].
Lin SH. A
Method for
Cal
c
ulating
Rain
Attenua
tion Distri
buti
on on Micro
w
ave Paths.
Tech
nical Jo
urnal
. 19
75;5
4
(6
):105
1-1
0
83.
[4].
Hen
d
ra
ntoro
G, Maulu
d
iya
n
to A, Ha
nda
yani P.
An A
u
toreg
r
e
s
sive
Model
for Si
m
u
lation of
Tim
e
Varyi
n
g Rain
Rate
. 10Th Inte
rnational Sym
posi
u
m o
n
Antenna
Te
chnolo
g
y and
Applied Ele
c
troma
gneti
cs
and URSI Co
nferen
ce. Ott
a
wa. 20
04:61
3-61
6.
[5].
Hen
d
ra
ntoro
G, Indrabayu,
Su
ryani
T, M
auludiyanto
A
.
A Mult
ivariat
e
Autoregressive Mo
del
for Rain Atten
uation o
n
Mul
t
iple Short
Ra
dio Lin
k
.
IEEE Antennas and
Wirel
e
ss
Propagation
Letters
. 2
006;
5(1
)
:54-57.
[6].
Yadnya MS, Mauludiya
nto
A, Hendrant
oro G.
Statisti
cal of Rain Rates for
Wirel
e
ss Ch
ann
el
Com
m
unicati
on in
Su
rab
a
ya
.
5th IFI
P
Internatio
n
a
l Confe
r
en
ce on
WO
CN. Surab
a
ya.
2008:1
-
5.
[7].
Ru
sdi M. Pen
e
rap
an Mo
del
Fuzzy ARM
A
untuk
Cura
h Huja
n di Su
rabaya. Te
si
s. Surabaya:
Pascasarj
ana
ITS; 2009.
[8].
Mauludiya
nto
A, Muria
n
i,
Markis
L, He
ndra
n
toro
G, Matsu
s
him
a
A.
Prelim
inary Results
from
the Stud
y of
Rain
dro
p
Si
ze Di
strib
u
tion
and
Rainfall
Rate i
n
Ind
o
n
e
sia
for the
Devel
opm
ent
of Millim
etre-Wave System
s in Tropical Regions
. ISAP. Nigata. 2007:1390:1393.
[9].
Möller B, Reuter U.
Un
ce
rtainty Fo
re
ca
sting in Engine
ering
. New Y
o
rk: Sp
ringe
r;
2007.
Evaluation Warning : The document was created with Spire.PDF for Python.